Μεσαία Τάξη: Ο θάνατος του εμποράκου

Θεόδωρος Κουτρούκης*
Καθώς η ύφεση συνεχίζει να επισκιάζει την ελληνική οικονομία βιώνουμε τη σταδιακή κοινωνική αποδιάρθρωση ή/και τον αφανισμό του μεγαλύτερου τμήματος της μεσαίας τάξης.
Οι συνέπειες από αυτή την εξέλιξη αναμένεται να είναι δραματικές.
Η Μεσαία Τάξη (ΜΤ) θα μπορούσε να περιγράφει ως ή το σύνολο των οικονομικά ανεξάρτητων πολιτών που δε διαθέτουν αξιοσημείωτο μερίδιο κοινωνικής επιρροής / εξουσίας και σ’ αυτή συνήθως περιλαμβάνονται ελεύθεροι επαγγελματίες, εισοδηματίες, μάνατζερ μεγάλων επιχειρήσεων, ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι.

Η ΜΤ διαθέτει ορισμένα κρίσιμα χαρακτηριστικά που την κατατάσσουν στο ρόλο μιας τάξης-κλειδί στο οικονομικό και πολιτικό σύστημα:
ευνοεί τη συσσώρευση κεφαλαίου και την αποταμίευση, συμβάλλει στην απασχόληση και την αύξηση της παραγωγικότητας.
η καταναλωτική ισχύς της οδηγεί σε ανασύνθεση της ζήτησης κι επέκταση των αγορών, εξέλιξη που επιτρέπει την εμφάνιση οικονομιών κλίμακας.
ενθαρρύνει τις πολιτικές μεταρρυθμίσεων και τις θεσμικές αλλαγές που συνδράμουν την ανάπτυξη.
καθώς στους κόλπους της αναδύονται οι επιχειρηματίες που προωθούν την καινοτομία και την ανάπτυξη, προωθεί την οικονομική μεγέθυνση και ενεργοποιεί μακροχρόνιες επενδύσεις.
διαδραματίζει ένα ρόλο στη διακυβέρνηση, ζητά καλύτερες υπηρεσίες από τους κρατικούς αξιωματούχους και υποστηρίζει βέλτιστες αναπτυξιακές πολιτικές.
συμβάλλει στη μεσολάβηση ανάμεσα στις φτωχές και τις πλουσιότερες τάξεις και συγκρατεί τις κοινωνικές συγκρούσεις.
απεχθάνεται την πολιτική σύγκρουση και την αστάθεια και ευνοεί μια κοινωνία με εκτεταμένες πολιτικές ελευθερίες και δημοκρατικές αξίες.
ειδικεύεται σε ενασχολήσεις που απαιτούν δεξιότητες και εμπειρία και ευνοεί αξίες όπως η υπομονή, η επιμονή, η προσπάθεια και η ισχυρή εργασιακή ηθική.
τροφοδοτεί την ευημερία και την κοινωνική ειρήνη και προωθεί τη δημοκρατία, τον εκσυγχρονισμό και την «ανοικτότητα».
υποστηρίζει τη χρηστή διακυβέρνηση, τον περιορισμό της διαφθοράς, τη δημόσια επένδυση στην υγεία, την εκπαίδευση και τη δημιουργία υποδομών.
συνιστά μια ήρεμη πολιτική δύναμη, μια «πολιτικά κεντρώα» αλλά επ’ ουδενί ριζοσπαστική τάξη με οριακές εκλογικές μετακινήσεις προς τα αριστερά ή δεξιά.
Η σταδιακή εξαφάνιση της ΜΤ στη χώρα μας άρχισε με την πτώση της παραγωγικότητας τον αφανισμό της ελληνικής οικοτεχνίας/ βιοτεχνίας, τον «θάνατο» των οικογενειακών επιχειρήσεων, την συρρίκνωση των κοινωνικών στρωμάτων των αυτοαπασχολουμένων.
Η ύφεση αναμένεται να ολοκληρώσει το τραγικό αυτό έργο. Το μεγαλύτερο μέρος της ΜΤ θα υποβιβαστεί στην εργατική τάξη, ενώ πολύ μικρότερο θα ανέρθει στην κοινωνική ελίτ. Η συρρίκνωση της ΜΤ ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων, σε καταπίεση και σε διεύρυνση των φαινομένων βίας.
Κοντολογίς, η απίσχνανση των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων προοιωνίζει αρνητικές πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις. Ο θάνατος του εμποράκου θα καταφέρει ένα βαρύτατο πλήγμα κατά της ευημερίας, ενδεχομένως και κατά της δημοκρατίας μας. Ας επαγρυπνούμε.

* Ο Θεόδωρος Κουτρούκης είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου



Σχόλια